Berichten over bevroren rivieren worden meestal geplaatst in de winter, maar in de warme maand juli (2014) geeft dit bericht misschien enige verkoeling.
Bekend is, dat de Rijn in het verleden regelmatig dichtvroor. In 1917 was de Rijn bevroren en in 1929 was het ijs sterk genoeg voor motorvoertuigen. De Oosterbeekse Courant van 1917.
“Op zaterdag 10 februari 1917 bericht de Oosterbeekse Courant: “”De Rijn zit” was de mare welke dinsdagmogen van mond tot mond ging. ’s Nachts was de rivier gaan dichtvriezen, nadat reeds den vorigen avond opgemerkt was dat het niet heel lang meer duren kon of de wintervorst zou ditmaal zijn meerderheid over het rivierwater doen gelden. Reeds van beneden af was gemeld dat de Rijn zat, eerst bij Maurik en Rhenen, Maandagmiddag bij Wageningen. De passage tusschen den Arnhemschen en Betuwschen oever kon nog onderhouden worden, zij ’t dan ook zeer moeilijk, door middel van het
stoombootje, dat door een lastig open te houden geul heen en weer vaart. Reeds Woensdag evenwel was er over de groote zware ijsschollen een pad gemaakt en kon de rivier te voet worden overschreden. Sedert 6 februari zit nu de Rijn. Onmiddellijk werd zoowel aan het Lexcesveer als aan het Renkumsche veer getracht een voetpad over het ijs te leggen, hetgeen gelukte. Thans reeds kan de rivier met paard en wagen overtrokken worden, iets wat in lange jaren niet kon geschieden.”
Afbeelding: De bevroren Rijn bij de Westerbouwing (links nog net zichtbaar) en het
Drielse veer, vermoedelijk uit 1929 . Na 1917 het eerstvolgende jaar dat de Rijn
dichtgevroren was. (Foto: Collectie Stichting voor Heemkunde in de gemeente Renkum).
Het winterweer hield behoorlijk lang aan want op 24 februari is te lezen in de Oosterbeekse Courant:
“De Rijn zit nog steeds vast, al valt reeds op te merken dat nu toch wel ieder oogenblik het los raken en kruien verwacht kan worden. Voor Arnhem is reeds een heel eind open water, van Malburgen af tot aan den kop van de oude Haven. Verderop zit het ijs nog steeds vast, doch is overgang per voet of ijsvlet verboden of onmogelijk. Aan het Renkumsche veer is een geul in het ijs gehakt en wordt per boot de
verbinding tusschen Veluwe en Betuwe onderhouden.”
Dit alles gebeurde in een strenge winter. Op 27 januari 1917 werd een Elfstedentocht gereden. Verder was het een zware winter omdat als gevolg van de Eerste Wereldoorlog er voedsel- en brandstoftekorten waren. De Oosterbeekse Courant geeft onder meer uitleg over bereiding van Regeringsaardappelen die in bevroren toestand ontvangen worden. Verder is sprake van een bierhuishouder en een barbier die geverbaliseerd worden omdat ze na toegestane tijd nog verlichting hebben branden en klaagt iemand dat de straatverlichting aan is bij daglicht en veel maneschijn.
De opmerking “de Rijn zit” viel mij trouwens ook op. Dit is een gezegde in lokaal dialect dat “vastzitten met ijs” betekent. Wanneer het ijs de rivier bedekte tot aan de overkant, zei men “de Rijn zit”, aldus de uitleg van Historische Vereniging Oud-Wageningen op hun website.
Op die website staat ook een aardig verhaal van veerbaas Spijker, waarin hij uitlegt hoe een pad over de Rijn wordt aangelegd:
“Wanneer t’r veul ijs in du Rijn dreef, zodâ de gierpont d’r nie meer deur kon, ginge de bochake en du pont d’r uut en in un inham opgeburge (’n gierpont ku je nog zien bij ’t veer noar Opheusde). Die voar nog, zij ’t mì ’n hulpmòter d’r noas. Doarnoa wachtte m’n tò de Rijn dich dreef. As te Rijn zàt en ’t bleef vrieze, prebeerde de veerlui ’n pad ove du Rijn te make. Ove du dikste brokke. Die wedde ’n bietje gelijk gehakke. Du dunne plekke mì woate opgiete of planke d’r over legge, as ’t nie te vertrouwe was. Dan takke langs ’t pad zette en kòòlas ove ’t ijs stròòje. Op die menier kwam ’t pad ove du Rijn. Knap link werk veur du minse die dâ boantje opknapte. De Betuwe is so wèèke lang geïseleerd gewis. Allinnig per spoor via Rhene en Oòstebeek was t’r nog verbinding.”
Schrijf een reactie